Mijn "krabbels"

Ze is te vroeg. Ik had nog zo gezegd dat ze er pas kwart voor acht hoeft te zijn.

Tussen de kieren in het podiumgordijn zie ik haar op voorste rij plaatsnemen. De kaartjes op de stoelen ziet ze niet. Waarschijnlijk weet ze niet wat gereserveerd  betekent.

Ik had het haar moeten vertellen. Niet aan gedacht.

Ik moet naar naar de schminkjuf. Over pakweg drie kwartier zal onze meester aandacht vragen voor groep acht. We voeren het door hem aangepaste toneelstuk uit: ‘De stille getuige.’ 

De juf strijkt met een sponsje over mijn wangen. Op de mouw van haar wollen trui is een slordige veeg oranjerode schmink terecht gekomen. Onwillekeurig gaan mijn gedachten naar buiten, naar de schapen met van die gekleurde strepen op hun vacht. Geheime tekens voor de boer. Keurmerken misschien.

Dat zouden ze ook bij mensen moeten doen. Blauw voor gewone, rood voor ongewone moeders.

Ik had het niet erg gevonden als mijn moeder was thuisgebleven. Dat doet ze anders ook, wat de school betreft. Dan hoeft ze niet te zien hoe mijn klasgenoten op het plein met dichtgeknepen neus in een boog om me heen lopen. Ze hoeft hen niet aan te horen als ze stinkdier of piskind schreeuwen. Ze hoeft niet te weten van de bezemkast, waar ik mijn kleren verstop, zodat ik die na de gymles niet uit een wc-pot hoef te vissen.

Laat de school maar aan mij over.  

‘Ben je zenuwachtig?’ De schminkjuf ruikt naar rozen en viooltjes. Ik wil nee schudden, maar bedenk me. Als ze uitschiet ben ik weer het mikpunt.

Als ik nerveus ben, is dat omdat mijn moeder er al is.   

Ik stel me voor dat juf mijn moeder is. Dat zij mijn haren borstelt en brood voor me maakt. Ik stel me haar huis voor dat naar rozen en viooltjes ruikt.  Maar als ik dan weer aan de vrouw denk, die daar pontificaal vooraan in de aula zit, schaam ik me. Zij kan het ook niet helpen.

Mijn klasgenoten worden in beslag genomen door het optreden. Ze letten niet op mij. Niemand let op mij, behalve als …Ach nee, laat maar.

Ik had geen pruik thuis. Meester heeft er een opgeduikeld. Die is veel te groot en wordt met elastiek en tape op zijn plek gehouden. Omdat ie over mijn ogen en oren zakt, heb ik weinig schmink nodig.

‘Schuif die lokken maar uit je gezicht als je opkomt,’ zegt juf. ‘Dat past wel bij het personage dat je speelt.’

Personage. ‘Een toneelfiguur,’ zei meester. ‘Iemand die bedacht is door de schrijver van het verhaal.’

Soms denk ik dat ik ook bedacht ben. 

Ik heb twee personages toegevoegd,’ zei meester. ‘Dan heeft iedereen een rol.’

Jammer, dacht ik. Ik hoopte stiekem dat ik niet mee hoefde te doen. ‘Ik wil wel helpen met het decor en zo,’ zei ik. Meester luisterde niet eens. Niemand luistert naar mij. Ik heb best wel eens een goed idee, maar het lijkt wel of… Nee, laat maar.

Het andere personage dat meester heeft bedacht is voor Ahmed. Die zit nog maar net op school en moet de taal nog leren. Hij speelt een zwijgende schoorsteenveger. Iedereen zal denken dat hij de getuige is, denkt meester.

Gelukkig heb ik een kleine rol. Drie keer moet ik opkomen, ‘zwijg en sta stil’ roepen en in de slotscène mijn pruik afdoen. Dan word ik ontmaskerd als de stille getuige. 

Het is zover. Meester is klaar met zijn welkompraatje. De gordijnen gaan open. Mijn klasgenoten wachten, tot het hun beurt is om te schitteren.  Ik hoef nog lang niet op. Als  mijn moeder nu maar gewoon doet. Niet gaat gillen of zo. Dan kan het nog goed komen. En als we klaar zijn zorg ik er wel voor dat ik als eerste omgekleed en weer mezelf ben. Dan trek ik haar mee, zodat we weg zijn voor de anderen er erg in hebben en naar haar wijzen, giechelen en elkaar aanstoten.

Ze klapt te vroeg, te hard en te lang.  Mijn moeder weet niet zo goed wanneer ze moet stoppen.

Als het mijn beurt is een persoonlijk woordje van de hoofdmeester aan te horen, blijft ze goddank gewoon zitten.  Ze wrijft vergenoegd in haar handen. Een teken dat ze het naar haar zin heeft.

Zo zit ze meestal als ze naar Spangas kijkt, of naar Goede Tijden. Alsof er niets aan de hand is.

Alsof ze niet mijn rare, bijzondere moeder is.

Een goede buur                                                                                                     

Als Frans Zomers naar buiten komt en naar de  grauwgrijze lucht kijkt, stapt hij onmiddellijk in zijn laarzen en trekt de capuchon over zijn hoofd. De hemel belooft een heleboel regen. Als de wiedeweerga moet hij het losgeraakte zeil op de kippenren vastzetten, zodat de dieren droog blijven. Intussen wordt het al drukker op de dijk, zoals elk jaar op deze avond. Hij hoopt maar dat het voorbijtrekkende volk hem met rust laat. Op hun goedbedoelde aansporingen zit hij niet te wachten. Hoofdschuddend ziet hij  hen voorbijkomen. Met z’n allen op weg naar de kerk.

Allemaal, behalve hij.

Intussen regent het bakstenen. Als het zeil vastzit, loopt hij met zijn zaklamp de dijk op om een blik op de duistere uiterwaarden te werpen. Binnen enkele uren staat het hier blank, beseft hij.

Het is donkerder dan donker. In de verte luiden klokken. De regen tikt nadrukkelijk op zijn cape, als een kind dat aandacht opeist.

Frans huivert. Voortmaken moet hij, wil hij de detective op het tweede net niet missen. Binnen  wachten een knetterend haardvuur, zijn luie stoel en een goed glas wijn.

Kerst kan hem gestolen worden.

Toch is Frans een gelovig christen. Opgegroeid met de Bijbel, houdt hij de tien geboden in ere, bidt dagelijks en bezoekt kerkdiensten, behalve met Kerst.  Eind december schuilt hij in zijn eigen bubbel. Kerst past hem niet, smaakt hem niet, doet hem niets.

Dat God zich vermomd heeft als een armoedig kind wil er bij  hem niet in. Een door godgeleerden bedacht sprookje, om het evangelie naar hun hand te zetten. Een verzinsel waaraan elke logica ontbreekt. Waarom zou de Almachtige zich verlagen tot een nietig schepsel in een stinkende stal met beesten?

In een leven na de dood gelooft  hij wél. De natuur is voor hem het levende bewijs.

Met Pasen kan Frans dan ook beter uit de voeten dan met Kerst.

Zijn aandacht wordt getrokken door  schimmen onderaan de dijk. Hij knipt de zaklamp aan.

Tussen de greppel en het drassige achterland staat een stel schapen met hun poten in de modder. Ontsnapt uit het land van buurman Harmsen. Geen mens in de wijde omtrek die hen te hulp schiet.

Niemand, behalve hij. 

Maar hoe krijgt hij die dolende beesten in hemelsnaam op het goede pad? Een hek slopen en een loopplank improviseren? De sukkels stuk voor stuk met een touw door de greppel sleuren? De politie bellen? Jan en alleman zit in de kerk. Hoelang duurt zo’n dienst wel niet?

Angstig blatend drommen de schapen bijeen. Hun hoeven zakken weg in de zompige aarde.  

Frans springt over de greppel, grijpt een vacht, trekt, schreeuwt, dreigt en smeekt…

De beesten verzetten geen poot.

Zijn capuchon glijdt af. Hemelwater druipt langs zijn nek. Achterdochtig loert hij naar de ongelukkige dieren, zich afvragend of ze wel beseffen wat hem bezielt. Het valt om de drommel niet mee om hun reddende engel te zijn.

Schaapachtig staren ze terug.

Maar wacht. Een ingeving. Hij rent naar de molen, keert even later terug met een kruiwagen vol gevulde meelzakken, smijt die in de greppel, stapelt en schuift ze naast en op elkaar en stampt er opgewonden overheen.

‘Gelukt,’ roept hij. ‘Nu jullie. Kom op, lópen…’ Opnieuw duwt hij tegen schapenkonten.

Ze durven niet. Geloven het niet. Vertrouwen hem niet.

Hun wanhopig blaten beroert hem meer dan hij wil toegeven. Maar aan medelijden doet  Frans niet.  Deernis leidt tot verlamming. Hij handelt liever. Redden zal hij. Tegen de tijd dat ze veilig staan, zal die onzalige kerkdienst wel een keer afgelopen zijn.

Frans wil gewoon een goede buur zijn.

Na een tijdje vruchteloos zwoegen, beseft hij dat hij niets bereikt. De boer moet erbij komen. Er zit helaas niets anders op dan dat hij zich onverwijld ter kerke begeeft.

Vanavond moet Frans Zomers er aan geloven.  

De koster heeft aan een paar woorden genoeg. ‘Wacht hier,’ zegt ze. ‘Ik ga hem halen.’

Orgelspel vergezelt haar. Nu zijt wellekome… Behoedzaam sluit ze de deur tussen het voorportaal en de kerkzaal en begeeft zich naar de plek waar Harmsen zit te dommelen.

De kerkgangers zitten met hun ruggen naar hem toe. Door de getinte ruitjes in de deur verschieten hun hoofden van kleur. Grijze haren hebben een paarse gloed, blonde lokken ogen groen. Het licht van een kroonluchter weerkaatst in de glimmende kruin van een ouderling.

De koster komt terug. Met de buurman.

Frans is goed en wel terug op de dijk, als hij Harmsen ziet aankomen. Hij heeft een schaap bij zich en leidt het dier met zachte dwang naar de greppel en vervolgens over de meelzakken heen en terug. Alsof het niets is. De bange schapen volgen een voor een.

Frans weet niet wat hij ziet. ‘Heb je dat beest gehypnotiseerd?’

Terwijl ze de kleine kudde naar de boerderij voeren, bedankt Harmsen hem.

‘Weet je wat het is,’ zegt hij. ‘Je had niets kunnen uitrichten, net zomin als ik dat in mijn eentje had gekund. Als jij zelf een schaap was geweest, waren ze jou wel gevolgd. Alleen zo had je hen kunnen redden.’

Frans luistert.

Harmsen werpt een steelse blik op zijn buurman. ‘Zeg nou zelf, buur, als jij in de problemen zit, wend jij je toch ook tot iemand die is als jij?’  Hij glimlacht. ‘Welnu, zo is het ook met mijn schapen.

Snap je?’

Met een glas wijn staat Frans voor het raam in zijn woonkamer. De detective heeft hij gemist.  Harmsens woorden blijven rondzingen.

Het regent niet meer. Een milde wind drijft de wolken uiteen. In het oosten licht een ster op.

Stilaan begint het hem te dagen. Hij heft het glas naar zijn spiegelbeeld.

‘Ja,’ mompelt hij, ‘Ik geloof dat ik het snap.’   

Op zaterdagmiddag 29 februari 2020 presenteerde ik Vergiskind, mijn debuutroman in de salon van de centrale bibliotheek in Hoorn. Ruim zeventig gasten, familie, vrienden, collega-schrijvers en andere bekenden, waren daarbij aanwezig. 

Kinderboekenschrijver en dichter André Nuijens was onze gastspreker. 

Wat we die dag nog niet wisten - er waren alleen wat geruchten uit landen ver van ons bed - is dat een nieuw, onbekend virus zich een weg zocht over zo ongeveer de hele wereld. Twaalf dagen later werden de eerste maatregelen bekend gemaakt. Maatregelen die leidden naar de "intelligente lockdown."  

Voor velen hield dat een drastische wijziging in wat wonen en werken betreft. Voor mij als kersverse auteur viel dat nogal mee.

Weliswaar werden alle signeersessies en uitnodigingen voor interviews en lezersbijeenkomsten geannuleerd, wat het schrijven zelf betreft, bleef alles bij het oude.

Dacht ik.

Dan maar wat eerder beginnen aan het volgende manuscript, dacht ik. En deed ik. 

Tot ik het mij na zeven hoofdstukken begon te dagen: dit leidde niet naar het verhaal dat ik in gedachten had. Tijdens het schrijven bekroop me steeds vaker het gevoel dat ik met iets bezig was, dat je "water naar de zee dragen" zou kunnen noemen. 

Ik stopte met dat proces. Schreef een paar verhalen en herschreef een paar oudere verhalen. Schreef columns en deed nieuwe en uitgebreidere research voor het manuscript. Ik breidde mijn leestijd uit en las boeken in uiteenlopende stijlen. 

De vakantie over de grens werd overgeboekt naar 2021. Daarvoor in de plaats volgde een wandelavontuur in Drenthe. 

En daarna was ik klaar voor een hernieuwde start van het verhaal dat ik in mijn hoofd heb.

Met tien hoofdstukken is de kop er inmiddels af. Het verhaal verkeerd nog in de eerste fase, maar het voelt wel als een goed begin. 

En Vergiskind?

Er volgden enkele verrassende recensies. Het boek is te leen in de bibliotheken, te horen als Luisterboek en te lezen als E-book.

Met dank aan mijn uitgever Godijn Publishing. 

 22 mei, 2020  in Fictie door Hanneke Tinor-Centi

Meer: 

https://www.godijnpublishing.nl/galerij-en-webshop/romans/vergiskind/  

https://conniesboekkies.wordpress.com/2020/05/04/vergiskind-lammy-vriesinga/?fbclid=IwAR3Oaj

file:///C:/Users/test/Desktop/GP/Vergiskind%202020/EAN%209789493157323%20dd%2017-05-2020.pdf    

https://www.hebban.nl/recensie/vero13-over-vergiskind?fbclid=IwAR19xUNbjHQ617UQ9w2ketaqgXYSj15LhNBmP52kfNOKT1W

Als er op school een opstel gemaakt moet worden, kan ze haar geluk niet op. En krijgt Lammy Vriesinga een schriftje mee naar huis, met nog wat lege pagina’s, dan bedenkt ze onderweg al hoe ze die zal vullen met miniverhaaltjes. Op haar verjaardag pakt ze het liefst schriften uit en het eerste leesboekje op de lagere school, vormt de aanleiding tot een levenlang lidmaatschap van de openbare bibliotheek. Lezen en schrijven horen bij elkaar als Ot en Sien en als Suske en Wiske, aldus Lammy.

Later ga ik ook boeken schrijven, besluit Lammy. Aangezien iedereen zegt dat daar geen droog brood mee valt te verdienen en Lammy opgroeit met het motto dat een mens zich vooral nuttig moet maken en anderen tot zegen moet zijn, sneeuwt die ambitie onder in “andere leuke dingen”. Ze gaat stug doorgaan en wint verschillende prijzen met haar verhalen en soms ook gedichten. ‘Dat smaakt naar meer,’ volgens een juryvoorzitter. Voor Lammy een stimulans om haar droom een zetje te geven. Ze schrijft verhalen en columns, krijgt af en toe een opdracht en werkt tot enkele jaren geleden als trajectbegeleider en trainer binnen de ggz. Een wereld waarin de verhalen voor het oprapen liggen. En hoewel zij zichzelf vooral een verhalenverteller noemt, geeft ze in 2016 gehoor aan de vraag: waarom geen roman?

Vier jaar later presenteert Lammy op schrikkeldag in de centrale bibliotheek van Hoorn haar debuut: Vergiskind.
Intussen rijpt het idee voor het volgende manuscript. Lammy heeft de smaak te pakken. Want, zoals ze zelf zegt: ‘Spreken is zilver, Schrijven is goud.’

25 Obsessies: boeiende verzameling indrukwekkende verhalen.  8 jun, 2016 in Fictie door Hanneke Tinor-Centi

’25 Obsessies’ is een verhalenbundel van vijfentwintig verschillende auteurs. Zij geven, ieder op hun eigen wijze, een gezicht aan het beklemmende gevecht dat het hebben van een obsessie met zich meebrengt.

De hoofdpersonen worstelen met de gevolgen van een gedachte of overtuiging die tot een handelen leidt waaraan niet lijkt te ontkomen. Het is vechten of verzuipen. Het gevecht valt te winnen, zeer moeizaam en vaak niet zonder hulp van anderen.

Visie van de recensent

 Ruim een jaar lang was de verhalenbundel ’25 Obsessies’ in wording. Vijfentwintig auteurs leverden hun bijdrage en het is een indrukwekkend geheel geworden. De verhalen variëren van emotioneel tot gewelddadig en van beklemmend tot moorddadig.

“Jouw schuld. Die twee woorden blijven steken in je gedachten. Je hebt die woorden al vaak gehoord. Te vaak.”

Verhalen waar soms de noodzaak dat zij verteld zouden worden, vanaf spat! Wat een effect kan het hebben van een obsessie of obsessieve gedachte hebben! De meesten zullen er, net als ik, weinig besef van hebben hoever dat kan gaan.

“Hoewel ik inmiddels vrij en blij over mijn afkomst kan praten, blijft er diep in mij een gevoelig stukje Joods-zijn bestaan. Ik lees ‘Haar naam was Sarah en huil 335 pagina’s om mijn eigen pijn.”

Fictie en werkelijkheid wisselen elkaar af, maar de verhalen intrigeren stuk voor stuk. Omdat de verhalen zijn opgetekend door allemaal verschillende auteurs, is de diversiteit in context en stijl vanzelfsprekend ook enorm. Een aantrekkelijk en afwisselend geheel is het resultaat.

“Ze liet me zien dat haar moeder een stok achter de deur had staan die ze regelmatig gebruikte om Nurian mee te slaan. Ze vertelde mij ook dat haar moeder er niet voor terugdeinsde om een klap te geven met een hete strijkbout.”

Wat ik overigens opvallend vind is dat er zoveel meer vrouwelijk auteurs dan mannelijk aan deze bundel hebben meegewerkt. Schrijven vrouwen gemakkelijker korte verhalen, spreekt het thema hen meer aan? Waar zou het aan liggen?

’25 Obsessies’ is een boeiende verzameling indrukwekkende verhalen en ik raad deze bundel dan ook graag aan!

De auteurs: Alice Bakker, Violet Bakker, Hermijn Bloemhard, Mindel Blokhuizen, Mandy Bontius, Bibi Boom, Sharon Doggen, Julie van Drooge, Kim Elverding, Annemarie Gerbrandy, Elly Godijn, Inge Hulsker, Irza Karssen, Gerti de Koeijer, Daniëlle Logtenberg, Elke van der Lugt, Krista Middel, Tamara Rozengarden, Johan van de Velde, Sylvia Vermont, Lammy Vriesinga, Wil de Wit, Mariëlle van Woudenberg, Jolanda Zuydgeest,

Suicyco.

Uitgever Godijn Publishing

Paperback, 332 pagina’s

ISBN: 9789492115072

Met deze verhalenbundel willen Elly Godijn en Ellis Bel mensen bewust maken van wat het betekent als je doof bent en je dus geen informatie via je oren binnenkrijgt. Dat communicatie en begrip dan voornamelijk via ogen en handen verlopen. Mooie, bijzondere en diverse verhalen en reacties zijn het resultaat van dit bijzondere project. Samen met Pieter Siercks in de jury hebben zij vijfentwintig verhalen geselecteerd voor deze prachtige bundel.

Laat je meevoeren op de meanderende stroom verhalen en ontdek de geheimen, blootgelegd door rivierstenen.

Stenen

Je kunt ze verzamelen, ermee gooien

of er een mozaïek van maken.

Ze dansen in omlaag stromende beekjes,

liggen voor het oprapen,

kunnen de weg versperren

of je kunt er iets mee bouwen.

Elf schrijvers hebben het aangedurfd,

zij hebben een steen opgeraapt en

laten rollen tot er iets moois ontstond.

– een andere wending –

 Auteurs: Anita Siks, Debby Snel, Dick Pieterse, Elly Godijn, Esmeralda van Belle, Hans Ooms, Ina Hollander, Lammy Vriesinga, Lieve van den Berg, Petra Ross, Sylvia Kuin

2015                                                                                ISBN           978-94-92115-05-8